Nga Albert Vataj
Nga bashkëkohësit, ka pak gjasë të ketë prej tyre t’i kenë shpëtuar ndikimit të shpirtjes krijuese të veneciani Giorgione, i cili fal një zemre të zjarrtë dhe një kurmi ngasës dalldisjesh dashurore, e pasuroi galerinë e tij me gra të bukura, trupat e të cilave, nën një dritë të shkëlqimtë lakuriqësie dhe epshi, arrijnë të mbeten edhe sot pas kaq qindvjeçarësh seksuale dhe joshëse. Ngarkesa e tij emocionale bën që këto punë, të cilat nuk qëndrojnë në themel të krijimtarisë së tij, të jenë zjarri i pasionit, me të cilin ai kërkon të ndez shpirtra e trupa, dhe të ndërsejë ferrin ndaj mëkatarëve që të vetmen gjë që kanë për t’i blatuar sundimit sovran të shenjtërisë është dëshirimi.
Askush nuk i ka shpëtuar Giorgione ishte një piktor italian i shkollës veneciane gjatë Rilindjes së Lartë, i cili vdiq në të tridhjetat. Ai është i njohur për cilësinë e pakapshme poetike të punës së tij krijuese, megjithëse vetëm rreth gjashtë piktura të mbijetuara i atribuohen me vendosmëri. Pasiguria rreth identitetit dhe kuptimit të veprës së tij e ka bërë Giorgione një nga figurat më misterioze të artit evropian.
Së bashku me Titianin më të ri, bashkëkohor, ai themeloi shkollën veneciane të pikturës së Rilindjes italiane, e karakterizuar nga përdorimi i ngjyrës dhe humorit. Shkolla e tij është tradicionalisht në kontrast me pikturën fiorentine, e cila mbështetej në një stil më linear të udhëhequr nga disegno.
Dokumentet bashkëkohore tregojnë se talenti i Giorgione u njoh herët. Në vitin 1500, kur ai ishte në të njëzetat, u zgjodh për të pikturuar portrete të Doge Agostino Barbarigo dhe përkujtimores së Consalvo Ferrante. Në 1504, ai u ngarkua të pikturonte një altar në kujtim të një përkujtimoreje tjetër, Matteo Costanzo, në katedralen e qytetit të tij të lindjes, Castelfranco. Në vitin 1507, ai mori, me urdhër të Këshillit të Dhjetë, një pagesë të pjesshme për një punë (tema e panjohur), në të cilën ai ishte i angazhuar për sallën e audiencës në Pallatin e Dozhit. Nga viti 1507 deri në 1508 ai u punësua, me artistë të tjerë të brezit të tij, për të dekoruar me afreske pjesën e jashtme të Fondaco dei Tedeschi të sapondërtuar, (ose Salla e Tregtarëve Gjerman) në Venecia, pasi kishte bërë tashmë punë të ngjashme në pjesën e jashtme të Casa Soranzo, Casa Grimani alli Servi dhe pallate të tjera veneciane. Shumë pak nga kjo punë ka mbijetuar tani.
Vasari përmend takimin e tij me Leonardo da Vinçin, me rastin e vizitës së mjeshtrit toskan në Venecia në vitin 1500. Të gjitha dëshmitë dakordësohen në përfaqësimin e Giorgione, si një person me sharm dhe romantik, një dashnor të apasionuar dhe një muzikant me sqimë. Krejtkjo i dhënë për të shprehur në artin e tij hir sensuale dhe imagjinativ, i prekur nga melankolia poetike, prezente në Venecian e kohës së tij. Ata i atribuojnë Giorgione, se ka bërë në pikturën veneciane një përparim të ngjashëm me atë të realizuar në pikturën toskane nga Leonardo, më shumë se njëzet vjet më parë; dmth, pasi e ka çliruar artin nga prangat e fundit të ngurtësisë arkaike dhe e ka vënë atë në zotërim të lirisë së plotë dhe menaxhimit të plotë të mjeteve të tij.
Ai ishte shumë i lidhur Titian, ndërsa Vasari thotë se Giorgione ishte mjeshtri i Titianit. Ridolfi ishte i mendimit se ata të dy ishin nxënës të Giovanni Bellinit dhe jetonin në shtëpinë e tij. Punuan së bashku në afresket e Fondaco dei Tedeschi dhe Titian përfundoi të paktën disa piktura të Giorgione pas vdekjes së tij, autenticiteti i të cilave mbeten shumë i diskutueshëm.
Giorgione prezantoi gjithashtu një gamë të re lëndësh. Përveç altareve dhe portreteve, ai pikturoi piktura që nuk tregonin asnjë histori, qoftë biblike apo klasike, ose nëse pretendonin se tregonin një histori, e lanë pas dore veprimin dhe thjesht mishëruan në formë dhe ngjyra humor të ndjenjave lirike ose romantike, ashtu siç mund t’i mishëronte një muzikant në tinguj. Duke inovuar me guximin dhe lumturinë e gjeniut, ai pati për një kohë një ndikim dërrmues te bashkëkohësit dhe pasardhësit e tij të menjëhershëm në shkollën veneciane, duke përfshirë Titian, Sebastiano del Piombo, Palma il Vecchio , il Cariani , Giulio Campagnola.(dhe vëllai i tij), madje edhe mbi mjeshtrin e tij tashmë të shquar, Giovanni Bellini. Në kontinentin venecian, Giorgionismo ndikoi fuqishëm Morto da Feltre, Domenico Capriolo dhe Domenico Mancini.
Giorgione vdiq nga murtaja e atëhershme e furishme, më 17 shtator 1510. Ai zakonisht mendohej se kishte vdekur dhe ishte varrosur në ishullin Poveglia në lagunën veneciane, por një dokument arkivor i botuar për herë të parë në vitin 2011 vendos vdekjen e tij në ishullin Lazzareto Nuovo. Të dy vendet përdoreshin si vende karantine në kohë murtajash. Tetori i vitit 1510 është gjithashtu data e një letre nga Isabella d’Estepër një mike veneciane; e cila kërkoi të blinte një pikturë nga Giorgione. Letra tregon se ajo ishte e vetëdijshme se ai tashmë kishte vdekur. Në mënyrë domethënëse, përgjigja një muaj më vonë tha se piktura nuk duhej të kishte me asnjë çmim.
Emri dhe vepra e tij vazhdojnë të ushtrojnë një magji për pasardhësit. Por, të identifikosh dhe të përcaktosh, midis relikteve të epokës dhe shkollës së tij, saktësisht se çfarë është ajo vepër, dhe ta dallosh atë nga veprat e ngjashme të njerëzve të tjerë që i frymëzoi ndikimi i tij, është një çështje shumë e vështirë. Edhe pse nuk ka më asnjë përkrahës të “Pan Giorgionismus”, i cili, një shekull më parë pretendonte për Giorgione, se pothuajse çdo pikturë të kohës që i ngjante autenticitetit të tij krijues. Ka ende, si atëherë, kritikë ekskluzivë që reduktojnë në gjysmë e dhjetërave listën e punëve ekzistuese, që sipas tyre i këtij piktori.
