Albert Vataj
  • DIJE
    • Figura të ndrituna
    • Kujtesë
    • Impresione
    • Traditë
    • Histori
  • KRIJIMTARI
    • Persiatje
    • Esse
    • Poezi
    • Prozë
    • Urtësi
  • LETËRSI
    • Autorë
    • Libra
    • Filozofi
    • Përshkrimore
    • Dashuri
  • ART
    • Pikturë
    • Muzikë
    • Qytetërim
    • Mitologji
    • Kritikë
  • SPEKTËR
    • Reportazh
    • Intervista
    • Psikologji
    • Profil
    • Forum
    • Eros
  • Kureshti
    • A e dini se?
    • Shëndetësi
    • Kuriozitete
    • Natyra
    • Nga jeta e korifejve
    • Shkencë
  • BLOG
No Result
View All Result
  • DIJE
    • Figura të ndrituna
    • Kujtesë
    • Impresione
    • Traditë
    • Histori
  • KRIJIMTARI
    • Persiatje
    • Esse
    • Poezi
    • Prozë
    • Urtësi
  • LETËRSI
    • Autorë
    • Libra
    • Filozofi
    • Përshkrimore
    • Dashuri
  • ART
    • Pikturë
    • Muzikë
    • Qytetërim
    • Mitologji
    • Kritikë
  • SPEKTËR
    • Reportazh
    • Intervista
    • Psikologji
    • Profil
    • Forum
    • Eros
  • Kureshti
    • A e dini se?
    • Shëndetësi
    • Kuriozitete
    • Natyra
    • Nga jeta e korifejve
    • Shkencë
  • BLOG
No Result
View All Result
Albert Vataj
No Result
View All Result
Home Kritikë

Umberto Boccioni, një zë i fuqishëm i rrëmetit futurist italian, një ide dhe penel inicjues i transformimeve në art

August 17, 2019
in Kritikë, Pikturë
520
VIEWS
Share on FacebookShare on TwitterShare on Pinterest

Nga Albert Vataj

Piktori dhe skulptori italian me shumë ndikim i një shekulli ndryshimesh të hovshme artistike dhe estetike, Umberto Boccioni, u lind më 19 Tetor 1882 dhe vdiq më 17 gusht 1916 në rrethana të pabusueshme. Ai ndihmoi dhe inspiroi në formimin e estetikës revolucionare të lëvizjes Futuriste, si një nga figurat kryesore të saj, edhe te e vona, ai pati divergjenca me reformatorët estetik të filozofisë . Megjithë jetën e tij të shkurtër, qasja e tij ndaj dinamizmit të formës dhe dekonstruksionit të artistëve të udhëhequr në masë të ngurta, shumë kohë pas vdekjes së tij. Punimet e tij mbahen nga shumë muze të artit publik botëror, dhe më 1988 Muzeu Metropolitik i Artit në New York City organizoi një retrospektivë të madhe me 100 punë të tija, e cila ishte një ngjarje kulmore artistike dhe një mundësi shteruese e njohjes së këtij dimensioni krijues dhe artistik. Piktura e tij është ajo që do të lindte nga një nevojë për risi dhe çlirim, nga synimet për shkatërrimin e kultit të së shkuarës, fiksimet pas antikes, pedantizmit dhe formalizmit akademik. Është një krijimtari që do t’i përgjigjej themeleve të një platforme që i parapri nga Umberto Boccioni dhe gjeti mbështetje nga një kastë artistësh, poet, muzikantë, arkitektë. skulptor dhe piktor. Ishte një kohë “revolucioni” në art që do të merrte jetë në italinë e shekullit 19, në Italinë e gjenerimit dhe gjëmimit të të gjithë forcave krijuese që ngritën themelet e artit. Lindi pra futurizmi, një filozofi dhe një botkuptim, një qasje e ndryshtë e artit ndaj gjithçkaje që merr shkas krijues. Ajo erdhi përmes një logjike dhe ideje estetike të sanksionuar dhe pajtueshmërisht të adaptuar si strukturë mendimid dhe veprimi mëtues etik dhe estetik.
“Ne do të luftojmë me gjithë forcat kundër fesë fanatike, të pandjeshme dhe të vetëkënaqur, të së shkuarës, një religjion të inkurajuar nga ekzistenca vicioze e muzeumeve. Ne rebelohemi kundër adhurimit të përulur të pikturës, skulpturave dhe bizhuve të vjetra, kundër gjithçkaje që është ndotur, brejtur nga krimbat e gërryer nga koha. Ne e konsiderojmë të padrejtë, madje kriminale, përçmimin e zakontë për çdo gjë që është e re dhe e mbushur me zjarrin e jetës.
Përparimi i shkencës i bën të pashmangshme ndryshimet e thella të njerëzimit, ndryshime që po krijojnë një humnerë mes atyre-skllevër të përulur të traditës së vjetër, dhe neve-modernëve të rinj, që besojmë te shkëlqimi rezatues i së ardhmes sonë, shkruhet mes të tjerash në manifestin e piktorëve futuristë, të përpiluar dhe të trajtuar si filozofi krijuese nga Umberto Boccioni, Luigi Russole, Gacomo Balla dhe Gino Severini.
Umberto Boccioni u bë teoricieni kryesor i lëvizjes artistike . “Vetëm kur Boccioni, Severini dhe disa Futurists të tjerë udhëtuan për në Paris dhe panë se çfarë kishin bërë Braque dhe Picasso, lëvizja filloi të marrë formën e vërtetë.” Ai gjithashtu vendosi të bëhej skulptor pasi vizitoi studiot e ndryshme në Paris, më 1912, përfshirë ato të Georges Braque , Alexander Archipenko , Constantin Brâncuși , Raymond Duchamp-Villon , August Agero dhe, ndoshta, Medardo Rosso . Më 1912 Boccioni ekspozoi disa piktura së bashku me futuristët e tjerë italianë, në Galerie Bernheim-Jeune, dhe vitin pasardhës u kthye për të treguar skulpturat e tij në Galerie La Boétie: të gjitha të lidhura me shtjellimin e asaj që kishte parë Boccioni në Paris, ku ai kishte vizituar studiot e skulptorëve kubistë, duke përfshirë edhe ato të Kostandin Brâncuși , Raymond Duchamp-Villon dhe Alexander Archipenko për të çuar më tej njohuritë e tij për skulpturën avangarde.
Boccioni punoi për gati një vit në shitjen e “La città” ose “The City Rises”, 1910, një pikturë e madhe, e cila konsiderohet pika e tij e kthimit në Futurizëm. “Unë u përpoqa për një sintezë të madhe të punës, dritës dhe lëvizjes” i shkruante ai një shoku. Pas ekspozitës në Milano në maj të vitit 1911, piktura tërhoqi vlerësime të shumta, kryesisht duke u admiruar. Deri në vitin 1912 kjo frymë krijuese ishte bërë një pikturë kryesore për ekspozitën që udhëtonte në Evropë, hyrje në Futurizëm. Aji i ishte shitur pianistit të madh, Ferruccio Busoni për 4,000 lira atë vit, dhe sot ajo punë është shpesh në shfaqje të spikatur në Muzeun e Artit Modern në New York, në hyrje të departamentit të pikturave.
“La risata” konsiderohet vepra e parë me të vërtetë e Futurizmit të Boccionit. Ai ishte ndarë plotësisht me Divizionizmin, dhe tani ishte përqendruar në ndjesitë që rrodhën nga vëzhgimi i tij i jetës moderne. Pritja e saj publike ishte mjaft negative, krahasuar në mënyrë të pafavorshme me “Tre Gratë, dhe u mbrojt nga një vizitor, duke i drejtuar gishtat nëpër bojë ende të freskët. Kritika e mëvonshme u bë më pozitive, me disa që e konsideruan pikturën si një përgjigje ndaj Kubizmit. Është blerë nga Albert Borchardt, një koleksionist gjerman që fitoi 20 vepra futuriste të ekspozuara në Berlin , përfshirë edhe “Rrugën që hyn në shtëpi” (1911), e cila përshkruan një grua në një ballkon me pamje nga një rrugë e ngjeshur. Sot i pari gjithashtu është në pronësi të Muzeut të Artit Modern, dhe i dyti nga Muzeu Sprengel në Hanover.
Boccioni kaloi pjesën më të madhe të vitit 1911 duke punuar në një trilogji të pikturave të titulluar “Stati d’animo ” (Shtetet e mendjes), për të cilat ai tha se shprehte nisjen dhe mbërritjen në një stacion hekurudhor, “Të lamtumirat”, ata që shkojnë dhe ata që qëndrojnë. Të tre pikturat u blenë fillimisht nga Marinetti, derisa Nelson Rockefeller i fitoi ato nga e veja e tij dhe më vonë i dhuroi në Muzeun e Artit Modern në New York.
Duke filluar në vitin 1912, me “Elasticità”, përshkruan energjinë e pastër të një kalë, kapur me chromaticism intensive, ai përfundoi një seri të pikturave dinamike. Ndërsa vazhdoi këtë përqëndrim, ai ringjalli interesin e tij të mëparshëm për portretet. Duke filluar me “L’antigrazioso” në vitin 1912 dhe duke vazhduar me “I selciatori” dhe “Il bevitore” të dyja në vitin 1914.
Më 1914, Boccioni botoi librin e tij, “Piktura dhe skulptura futuriste”, e cila shkaktoi një përçarje midis tij dhe disa prej shokëve të tij Futurist. Si rezultat, mbase, ai braktisi eksplorimin e tij të Dinamizmit, dhe përkundrazi kërkoi dekompozimin e mëtejshëm të një teme me anë të ngjyrave. Me “Vëllimet horizontale” në vitin 1915 dhe Portretin e Ferruccio Busoni, më 1916, ai përfundoi një rikthim të plotë në pikturën figurative. Ndoshta në mënyrë të përshtatshme, kjo pikturë e fundit ishte një portret i maestro që bleu veprën e tij të parë Futurist, “The City Rises”.
Përfshirja italiane në Luftën e Parë Botërore, filloi vonë, në maj të vitit 1915 me shpalljen e luftës së Italisë ndaj Austro-Hungarisë. “Ciklistët dhe Vozitësit, Vullnetarë të Batalionit të Bombarduesve të Lombardisë”, për të cilin Boccioni ishte pjesë e tij, u nis në fillim të qershorit nga Milano në Gallarate, pastaj në Peschiera del Garda, në pjesën e pasme të frontit të Trentino. Në korrik 1915, vullnetarët ishin të destinuar për një sektor të frontit rreth Ala dhe Gardesana. Më 24 tetor 1915, Boccioni mori pjesë në betejën e Dosso Casina. Më 1 dhjetor 1915 batalioni u shpërbë si pjesë e një riorganizimi të përgjithshëm; vullnetarët u pushuan përkohësisht, dhe secili u thirri së bashku me klasën. Në maj të vitit 1916, Umberto Boccioni u mobilizua në Ushtrinë Italiane, dhe u caktua në një regjiment artilerie në Sorte të Chievo, pranë Veronas. Më 16 gusht 1916, ai u hodh nga kali i tij gjatë një stërvitje të kalorësisë dhe u shkel duke u dëmtuar rëndë. Ai vdiq të nesërmen, në moshën 33- vjeçare. Ky ishte fundi i një artisti të madh, i një filozofi arti, i një shpirti të kurajshëm risishë artistike. Askush nuk do ta besonte se një mjeshtër i penës dhe daltës, idesë dhe penelit të vdiste aksidentalisht gjatë një stërvitjeje. Por jeta ka gjithnjë befasi, të tilla, si dhe vetë vdekja e këtij personaliteti të madh të artit modern italian dhe filozofisë estetike futuriste.

Tags: Albert VatajArtiDinamizmiFilozofiFormaFuturizmiIdeteLevizjaMendimiNdryshimiNgjyraPikturaTrajtaUmberto Boccioni
Previous Post

Skulpturat e futuristit italian, Umberto Boccioni, hapi i murosur i lëvizjes dhe dinamizmit

Next Post

Dy piktura të francezit të madh të romantizmit, Eugène Delacroix dhe e vërteta e një masakre

Next Post

Dy piktura të francezit të madh të romantizmit, Eugène Delacroix dhe e vërteta e një masakre

Albert Vataj

Albert Vataj

Ajo që bën dhe e ndjen është ajo që duhet. Mos u bëj rob i fatalizmit, nëse nuk do të lësh veten të bjerë në boshin e asgjësë. Nuk është e thënë se duhet të ecësh me hapa të shpejtë për të mbërritur diku, hapat e sigurt janë ata që të çojnë aty ku duhet dhe kur duhet të shkosh. Jepu me gjithë shpirt asaj që e do me gjithë zemër dhe do të shohësh se përveçse i pasur do të jesh dhe i lumtur. Ushqeje me dritë gjithçka që jeta ta kredh në terr dhe se bashkë me veten ke çliruar prej kësaj robëria edhe ata që sjellin farën e së mirës të vullnetet për të ndryshuar botën që na përket të gjithëve. Më mirë vdis duke u përpjekur se sa të zvarritesh duke u ankuar. Jeta është gjithçka që ti kërkon prej saj. Nuk ka forcë të hyjshme apo përkufizime që tregojnë udhën e së vërtetës, jetën e merituar, zotërimin e gjithçkasë që të përket. Kërko gjithçka tek vetja. Gjithçka që do është gjithnjë me ty. Mjafton të dish ta kërkosh dhe do të kesh gjithçka.
  • Trending
  • Comments
  • Latest

Fausti, Mefistofeli dhe Margarita, një tragjedi e bashkëjetimit të së mirës me të keqes, vuajtja pambarim

April 4, 2016

Çfarë është Dashuria? Thënie brilante nga njerëz të famshëm që kanë skalitur zjarret e pasionit në historinë e letërsisë

May 12, 2017

Ëndrrat e këqija, makthet, përse i shohim, mesazhet që na dërgojnë dhe a mund t’i shmangim?

April 4, 2016

“Plaku dhe deti”, dyluftimi i pabarabartë i mundësisë, sprova e fatit dhe guximit të njeriut për të sfiduar natyrën

May 4, 2017

Galaktika, Rruga e Qumështit përmban 160 miliardë planete

0

Spektakël dhe frikë nga balena 14 metra e gjate që peshon 30 ton

0

Amani, qyteti i bardhë mbi 18 kodra streha mbretërore e kryeqytetit jordanez

0

Lëvizja e bujshme që shkundullitën nga themelt shekullin XX në botën e muzikës

0
Një top në oborrin e Kolegjit të Jezuitëve, si lindi loja e topkambës (futbolli) në Shkodër

Një top në oborrin e Kolegjit të Jezuitëve, si lindi loja e topkambës (futbolli) në Shkodër

June 15, 2025

Bekim Fehmiu i madhi i roleve të mëdha kinematografike, aktori që e pati si një bekim origjinën shqiptare

June 15, 2025

Klasiku Nicolas Poussin, ai që fisnikëroi penelatën e ndjenjës dhe arsyes përmes ngjyrës

June 15, 2025
Johann Sebastian Bach një baba fatkeq që humbi 11 fëmijë, një kompozitor tragjik që shkroi muzikë për ladinë e Zotit

Johann Sebastian Bach një baba fatkeq që humbi 11 fëmijë, një kompozitor tragjik që shkroi muzikë për ladinë e Zotit

June 12, 2025
  • About
  • Advertise
  • Privacy & Policy
  • Contact

Copyright © 2020 Albert Vataj

No Result
View All Result
  • DIJE
    • Figura të ndrituna
    • Kujtesë
    • Impresione
    • Traditë
    • Histori
  • KRIJIMTARI
    • Persiatje
    • Esse
    • Poezi
    • Prozë
    • Urtësi
  • LETËRSI
    • Autorë
    • Libra
    • Filozofi
    • Përshkrimore
    • Dashuri
  • ART
    • Pikturë
    • Muzikë
    • Qytetërim
    • Mitologji
    • Kritikë
  • SPEKTËR
    • Reportazh
    • Intervista
    • Psikologji
    • Profil
    • Forum
    • Eros
  • Kureshti
    • A e dini se?
    • Shëndetësi
    • Kuriozitete
    • Natyra
    • Nga jeta e korifejve
    • Shkencë
  • BLOG

Copyright © 2020 Albert Vataj